BİMS & POMZA NEDİR
Pomza kelimesinin temeli İtalyan dilinden gelir ve diğer dillerdeki karşılıklarına kaynak teşkil etmiştir. İtalya ponza madenini çok eskilerden beri kullanmaktadır ve neredeyse pomza rezervlerinin tümünü tüketmiştir. Pomza rezervlerini tüketen tek ülke İtalya değildir, Ülkemiz 'den ponza rezervini tüketen madenlere örnek vermek mümkündür. Kayseri iline bağlı Sindelhöyük kasabasında bulunan ponza madenide, pomza rezervinin tükenmesinden dolayı günümüzde pomza , bims çıkaramamaktadır.
Pomza volkanik bir kayaç türüdür. Volkanik bir cam yapısındadır. Volkanik faaliyetler neticesinde iki tür ponza oluşmuştur ; asidik pomza ve bazik pomza.(Scoria, bazaltik pomza) Bazik ponzanın rengi koyudur ve birim hacim ağırlığı asidik pomzaya göre oldukça fazladır. ( 1,2 - 2 gr/cm3 ) Yeryüzünde en yaygın olarak bulunan ve kullanılan türü asidik pomzadır. Bu tür yapısındaki silisyum, potasyum ve sodyum nedeniyle açık gri / kirli beyaz renktedir. Oluşum esnasında ani soğuma ve gazların bünyeyi ani olarak terketmesi sonucu oldukça gözenekli bir yapı kazanmıştır. Gözeneklerin neredeyse tümü birbirleri ile bağlantılı değildir. Yoğunluğu 0,5-1 gr/cm3 arasında değişmektedir. Ponzanın fazla gözenekliliğinden dolayı ısı ve ses geçirgenliği oldukça düşüktür. Ponzanın sertliği mohs skalasına göre 5,5 - 6 civarındadır ve yapısını teşkil eden SiO2 oranı %60- %75 arasındadır. Bu oran neticesindepomza çeliği bile aşındırabilir. Ponza kristal suyu ihtiva etmDünya kabuğunun derinliklerinde, bazaltın kısmi erimesiyle oluşanmagma cepleri bulunmaktadır. Çok yüksek basınçta bu magma normal koşullarda sıvı yada gaz olabilecek tüm maddeleri emer. (H2O, CO2, F) Zaman içerisinde, bu magma cepleri üzerindeki basınç, yer hareketlerinin etkisiyle azalır. Yer hareketleri meydana geldiğinde, volkanik bir patlama başlar ve bu gazlar magmanın içinden püskürür. Gazların serbest kalmasıyla magmanın yapışkanlığı çok hızlı şekilde artar ve katılaştırma ısısı yükselir. Böylece magma köpürür, parçalara ayrılır ve pomza taşı diye bildigimiz maddeyi oluşturur. Bu madde kraterden havaya çok büyük bir gaz patlamasıya atılır ve çevreye dağılır.ez. Pomza taşı kimyasal olarak tesirsizdir.
Pomza kendi türünde sayılabilecek obsidyen, pekstayn ve perlit gibi volkanik kayaçlardan en çok perlit ile karşılaştırılır. Ancak gözenekli yapısı, kristal suyu ihtiva etmemesi ve hiç bir işlem görmeden doğal olarak kullanılabilmesi ponza taşına oldukça fazla avantaj kazandırır. Pomza taşının doğal hafifliği diğer yabancı maddelerden arındırma işleminde çok büyük kolaylık sağlar. Bu işlem sadece su kullanılarak yapılabilir çünkü pomza su üzerinde kalabilir. Bu nedenle çevreyi kirletmez ve nihai ürünlere dönüşebilmesi için enerji kaynaklarını israf etmez.
MÖ 1.yüzyılda Vitruvio'ya ait mimari özette ponza taşından bahsedilmektedir. Vitruvio bu özette "sudan hafif" bu nedenle de "yüzücü" olarak tanımlar. Ayrıca "suyu emmediğini" ve "hijyenik" olduğunu da belirtir. Eski Romalılar zamanında pomza taşı çoğunlukla termal banyoların ve tapınakların yapımında kullanılmıştır. Bu eserlerin bazıları halen görülebilir. Bu dönemlere ait en belirgin örnekler Roma Pantheonu ve İstanbul'daki Ayasofya Kilisesi'dir. Almanya 'da ise 1800 lü yıllarda Rhinenland şehrinde kullanılmaya başlanmıştır. Avrupa genelinde ise yakın döneme dek ponza taşına ilgi gösterilmemiştir. ABD de ise pomza taşının yapı malzemesi olarak kullanılması 18. yüzyılın ortalarında California'da başlamıştır. Son 30 yıl içerisinde ise teknolojinin gelişmesi ve çevre bilincinin artması ponza taşının kullanımını yaygınlaştırmıştır.
KİMYA SEKTÖRÜNDE KULLANIMI
Kimyasal bileşeni Si 02%60-75, Al 203 %13-17, Fc 203 %1-3, Ca O %1-2, Na 2o+K2o %7-8 ayrıca eser miktarda Ti o2 ve So3 bulunmaktadır.
Kayacın içerdiği si o2 oranı kayaca obserif özellik kazanmaktadır. Ki bu yüzden çeliği rahatlıkla aşındıracak bir kimyasal yapı sergilenmektedir. Al 203 bileşimi ise ateşe ve ısıya yüksekdayanım özelliği kazandırır. Na 2o ve K2o tesktil sanayiinde reaksiyon özellikleri veren mineraller olarak bilinmektedir.
TEKSTİLDE POMZA KULLANIMI
Pomza taşının fiziksel ve kimyasal (Na2O - K2O) özellikleri tekstil endüstrisinde mamül ürünlerin taşlanması için tamamen uygundur. Yıkama tekniklerindeki gelişme ile birlikte ponza taşı, daha hafif gramajlı kumaşların yıkanmasında da kullanılmaya başlanmıştır. Ayrıca yeni nesil yıkama makinalarında daha büyük kalibre edilmiş ponza taşlarıda kullanılmaya başlamıştır.Bu sektörde kullanılan pomza taşı asidik olandır ve rengi beyazdır, üründe leke oluşturmaz ve temizleme gerektirmez. Bu da tekstil ürününün maliyetine ek bir artış getirmez. Ancak kullanılacak pomza tamburlama diye tabir edilen yuvarlatma işlemine tabi tutulmalı ve diğer tüm yabancı maddelerden özenle ayrıştırılmalıdır. Ayrıca yıkanacak kumaşların farklılıkları ve yıkama makinalarındaki çeşitlilik nedeni ile değişik ebatlarda kalibre edilmelidir.
Tekstil sektöründe, ürüne hasar vermeden iyi bir aşındırma yapmak için ponza taşında kaliteli ve özenli işçilik uygulanmış, içeriğinde hiçbir yabancı madde karışımı olmayan ürünlerimizi tavsiye ediyoruz.
TARIM SEKTÖRÜNDE POMZA KULLANIMI
Toprak ıslahında, az toprak ve topraksız alanlarda ,su besinimi kısıtlı tarım alanlarında.
İNŞAATTA SEKRÖRÜNDE POMZA KULLANIMI
Dolu veya boşluklu hafif yapı elemanları üretimi,prefabrik yapı elemanları, çatı,dekoratif kaplama elemanları üretimi, hafif hazır sıva ve harç üretimi, hafif beton üretimi.
Pomza taşının yapılarda kullanılan tipine Almancadan dilimize girmiş olan bims adı verilmektedir. Mükemmel fiziksel ve mekanik özellikleri bulunmaktadır. ponza, perlitin kullanıldığı alanların genellikle tümünde kullanılır. Perlitte kullanılan enerji ve yatırımpomzada gerekmediğinden, enerjinin korunmasına olan ihtiyaçtan ve deprem dayanıklılığından dolayı modern binalarda pomzaürünlerinin kullanımı büyüyen bir hızla artmaya devam etmektedir. Ülkemizde meydana gelen üzücü depremler nedeniyle inşaat sektörü bu ürünlere önem vermeye başlamıştır.
Pomza normal kumun ve çakılın 1/3 ile 2/3'ü kadar yoğunluğa sahiptir. Aynı durum pomza ile yapılan betonlarda da görülür. İnşaatlarda pomza betonunun normal betondan hafif olması ( birim hacim ağırlığı 800 - 900 kg / m3 ) nedeni ile zaman ve işçilikten tasarruf sağlamaktadır. Ayrıca temele binen yük azalacağından yaklaşık % 20 civarında demirden tasarruf sağlanması mümkündür.
Kum-çimento harcının yerine, pomza taşı harcı kullanılması sonucu harcın hafifliğinden dolayı mekanik kuvvete daha az yüklenilmekte, hafif yapı ürünlerinin asmolen ve duvar malzemesi olarak kullanılması daha az beton ihtiyacı doğurmakta ve düzenli malzeme kullanımının getirdiği zaman ve işçilik avantajı bina maliyetlerinde düşüşe neden olmaktadır. Ayrıca bu tip blokların kullanıldığı duvarlarda direk alçı, seramik vb. kaplamalar uygulanabilmekte, sıva uygulanması durumunda ileriki yıllarda sıva üstü çatlama kabarma olmamaktadır.
Pomzanın ısı geçirgenlik kat sayısı ( 0.33 - 0.80 kcal / mh 0C ) normal betondan 5-7 kat daha fazladır. Bu özelliğinden dolayı da büyük çapta ısı ve enerji tasarrufu sağlamaktadır. pomzanın gözenekli yapısından dolayı, pomzadan üretilen yapı elemanlarının ısı yalıtımı diğer malzemelerden üretilenden çok daha fazladır. pomza ürünleri kullanılarak inşa edilmiş yapıların yüksek değerlerde ısı izalasyonu sağlaması yapı kullanımında ısıtma ve soğutma giderlerini önemli ölçüde düşürmektedir. Ayrıca ses yalıtımında gösterdiği mükemmellik yapılarda ek konfor sunmaktadır.
Pomza ürünlerinden elde edilen hafif yapı elemanları içerisinde, kat betonlarında kullanılan asmolende bulunmaktadır. Ayrıcapomza taşı yapılarda, temel dolgu maddesi ve çatı izalasyon malzemesi olarakta kullanılmaktadır.
Pomza taşı değişik dillerde farklı adlandırılır. Ponza taşının birkaç ülkedeki isimlendirmesi şöyledir ;
İtalya |
pietra pomice, pumicing |
Almanya |
bimsstein, poliermittel, poliermittelstein |
İngiltere |
pumice, pumice stone |
Hollanda |
puimsteen |
İspanya |
piedra pómez |
Fransa |
pierre ponce, renovation |
Portekiz |
pomice |
Brezilya |
pedra, polimento |
Türkiye |
pomza, ponza, süngertaşı, nasır taşı, hasır taşı, topuktaşı,hısır,bims |